"A elegancia do ourizo"
Obra: “A elegancia do
ourizo”
Personaxes: Renée Michel, Paloma Josse, Colombe Josse, Solange Josse, o señor Josse, Manuela
Lopes e Kakuro Ozu.
Personaxes secundarios: Lucien, Tibère, Os Broglie, Olimpia
Saint-Nice, Diane Badoise, Pierre Arthens, Clémence Arthens, Laura Arthens, Jean
Arthens, Os Pallières e Os grelier
Animais: Parlamento e Constitución, León, Athéna
e Neptune.
Escritora
 |
| Muriel Barbery, imaxe recollida de babelio.com |
Sinopsis
Coa súa segunda novela,
Muriel Barbery converteuse en pouco tempo nunha revelación literaria, primeiro
en Francia e logo en toda Europa. A elegancia do ourizo conta a historia
de Renée, a porteira dun edificio do París burgués. Viúva, cativa e laída,
ninguén sospeita que é máis culta ca todos os ricos que moran na veciñanza. E a
de Paloma, que vive na mesma casa, ten doce anos, é extraordinariamente
intelixente e négase a ter como destino a vacuidade e a inepcia da existencia
adulta. Cando faga trece anos, ten pensado suicidarse. Ambas levan unha vida
solitaria deica a chegada ao edificio dun home misterioso que propiciará o
encontro. Xuntas irán amosándonos cun sorriso como é posible acadar unha
felicidade cimentada na amizade, o amor e a arte. O personaxe da porteira
aparece fugazmente en A lambetada, o anterior libro da escritora,
profesora de Filosofía en Bayeux, traballo que abandonará durante un tempo tras
o éxito editorial logrado no seu país. "Desexei crear un personaxe no que
coubese o desarraigamento e a soidade máis absoluta e que ao mesmo tempo tivese
a capacidade de ter un amplo coñecemento da vida e fose un sabio". Muriel
Barbery chegou á conclusión de que "a intelixencia é algo transversal a
todos os estratos sociais" e, por iso, tanto Renée como Pomba poden
compartir as mesmas inquietudes intelectuais. A pesar de ter un físico moi
pouco agraciado, Renée é, en realidade, unha experta en gramática, sensible
coas naturezas mortas holandesas, que le a Tolstói, escoita a Mozart e ao rapero
Eminem, e encántalle o cinema xaponés de Ozu -unha paixón que comparte tamén a
escritora, que se trasladará un ano a Vila Kujoyama en Xapón para escribir a
súa próxima novela-. "Se houbese unha intención no libro sería a de mostrar
a uns personaxes solitarios", subliña Barbery, quen explica que a
aparición de Pomba, que escribe un diario dobre, se produciu cando levaba
escrito o 80% do libro e tivo que volver empezar para darlle un protagonismo
maior.
 |
| Imaxe recollida de clubdosegrel.blogspot.com.es |
A escritora ruborízase
ante unha sesión fotográfica e foxe das cámaras de televisión, unha timidez que
lle levou a pensar nos seus inicios que a súa obra xamais ía ser publicada.
"Cando escribes méteste nun mundo impenetrable, tan íntimo que me resulta
chocante que se vaia publicar ou saír á luz o que imaxina a miña mente e se vai
reflectindo no ordenador. Admiro os escritores que teñen un plan ou unha
estrutura, pero eu sento pola mañá e non sei cara a onde vou tirar. Ademais, se
o sei, malo, porque seguro que logo non vale para nada. Hai momentos nos que
teño a impresión de estar como en transo". A súa peculiar forma de
escribir condénsase en capítulos moi curtos que deixan ao lector expectante
ante os acontecementos que vai descubrindo en A elegancia do ourizo.
Muriel Barbery no seu libro fálanos do convencionalmente belo, do simple, da
arte, da literatura, do cinema, a filosofía e a música, aquela beleza innegable
aos ollos de todos pero ignorada por moitos. Aquilo que reside moito máis alá
do tanxible, aquilo que convertemos en fermoso cando nos sacamos as máscaras,
cando deixamos de pensar no superficial e na orde establecida cargada de
estereotipos. Pero tamén nos fala a través dun humor crítico, que logra
verdadeiros sorrisos, dos lugares comúns da clase acomodada francesa,
descricións inocentes e ácidas de situacións non tan difíciles de extrapolar ao
mundo no que cada un de nós se desenvolve.
Porque da man de Paloma,
unha pequena, que sendo sincera ao principio me desagradaba quizais acostumada
á inocencia e á facilidade con que unha nena desa idade vai o mundo, pero que
non obstante logrou cativarme xa que cansa do mundo en que vive, a burguesía
francesa, decide acabar coa súa vida o día que cumpra 12 anos, pero antes
decide darlle unha oportunidade a todo o que lle rodea, e a través do seu
"diario de pensamentos profundos" e "acerca do movemento"
móstranos toda a sensibilidade que posúe para ver todo iso que non nos
decatamos porque adoitamos mirar e non observar, porque xordos do ruído
externo, non logramos escoitar o que as cousas nos din, e cegos da
sobreinformación á que estamos sometidos esquecemos ver o que temos fronte aos
nosos ollos.
Personaxes principais
Renée Michel: Porteira, cincuenta e
catro anos, desde fai 27 traballa no Nº 7 da rúa Grenelle; viúva, ten un gato
chamado León –por León Tolstoi. Gústalle a música clásica en particular a Gustav Madhler. Como encontra que a
vida é unha vulgaridade, a partir da aparición das cintas VHS e logo dos DVD,
ve habitualmente Morte en Venecia. Le filosofía. Foi a filla dun don
ninguén, sen beleza nin encanto, sen pasado nin ambición, sen don de xentes,
sen esplendor. Na súa infancia foi unha nena apática e case minusválida, tan
cargada de costas que case parecía corcovada. Aos 12 anos deixou o colexio para
traballar en casa e no campo cos seus pais e seus irmáns. Aos 17 casou con
Lucien. Descríbese como unha muller corcovada, cintura ancha, pernas curtas,
pés tortos, vello abundante, trazos brutos, sen graza nin contornos. Vén dun
pobiño de Puteaux. Paloma di dela: "ten a elegancia do ourizo: por fóra
está cuberta de púas, unha verdadeira fortaleza, pero intúo que, por dentro,
ten o mesmo refinamento sinxelo dos ourizos, que son animaliños falsamente
indolentes, tremendamente solitarios e terriblemente elegantes." Para o
señor Ozu, a señora Michel será unha princesa clandestina e erudita.
Paloma Josse: Filla menor dos Josse.
Vive na quinta planta do Nº 7 da rúa Grenelle, nun piso de ricos; ten 12 anos e
o día que cumpra os trece (16 de xuño) decidiu suicidarse. É superdotada ye
mantén a teoría de que a vida é unha farsa e que como se dun acuario se tratara,
“A xente cre ansiar e perseguir estrelas, pero termina como peixes de cores nun
acuario". Está en octavo e ten un amor especial por Xapón e a súa cultura:
entende o seppuku; le manga xaponés onde espera máis adiante, cando domine o
idioma ler a Jiro Taguinuchi e gusta dos poemas ao estilo haikú. A súa teoría é
que a lucidez fai máis amargo o éxito e a mediocridade alberga sempre unha
certa esperanza. Sinala que o importante non é morrer, nin á idade que se
morre, senón o que un está facendo no momento da súa morte, idea
que cobra unha forza fundamental ao final da novela. No caso de Paloma, o
importante no momento da súa morte é escribir ideas profundas.
Colombe Josse: Filla maior dos Josse.
Estuda filosofía na École Normale
Supérieure e está facendo un máster sobre Guillermo de Ockam. Segundo Paloma por moito que estude nunha das
universidades máis prestixiosas de Francia, aínda cre en Papa Noel, porque é
totalmente pueril. Colombe é un cero á esquerda, sinala. Para Colombe "a
señora Renée é un desfeito humano, para ela calquera que non corresponda a
norma cultural é un desfeito humano e a norma cultural de Colombe é o poder
social, aderezado coa moda da marca agnès b.”
Solange Josse: A nai, ten 45 anos, é
doutora en letras, pasa a maior parte do tempo dando a “paliza” sobre
referencias literarias. Segundo Paloma o seu doutorado serviulle para escribir
as invitacións sen faltas de ortografía. Desde fai dez anos visita ao seu
psicoanalista o doutor Theid e é adicta aos somníferos.
O señor Josse: O pai. Non se
menciona o seu nome, é deputado socialista ex ministro e probablemente chegue a
ser Presidente da Asemblea
Nacional.
Manuela Lopes: Portuguesa, nacida en Faro, traballa
como asistenta (limpadora por horas) para os Arthens e os Brooglie; farao
tamén, máis adiante, para o señor Ozu. É amiga de Renée e baixa habitualmente á
portería onde, bebendo té, fixo amizade coa porteira, xamais se falaron de ti,
sempre de vostede. Ten uns ademáns moi aristocráticos.
Kakuro Ozu: É un señor duns
sesenta anos, moi presentable e moi xaponés, baixiño, delgado, cun rostro cheo
de engurras, pero de expresión clara. Toda a súa persoa irradia amabilidade.
Tras a morte de Pierre Arthens, será o novo propietario da cuarta planta. É
xubilado, un home moi rico e ten un asistente chamado Paul N’Guyen.
 |
| Muriel Barbery. Imaxe recollida en wondrus.la |
Personaxes secundarios
Lucien: Difunto marido de Renée. Morreu –segundo
relata a señora Michel- de cancro. Home baixiño e enxoito como a cepa dun olmo;
non obstante tiña unha expresión agradable. Non bebía, non fumaba, non mascaba
tabaco e non apostaba. Pese a ser inculto abordaba todas as cousas con ese
enxeño que nos traballos manuais distingue aos laboriosos dos artistas.
Tibère: É o noivo de Colombe. Estuda matemáticas
na École Normale Supérieure. O seu pai é produtor de cine e a súa nai ten unha
galería de arte nos peiraos do Sena.
Os Broglie: Viven na primeira
planta. A señora Bernardette de Broglie é a esposa do conselleiro de Estado, un
home tan conservador que non saúda aos divorciados, foi ministro nos
tempos de Valéry Giscard
d'Estaing.
Olimpia Saint-Nice: Ten 19 anos e é a
filla do diplomático do terceiro, e quere ser veterinaria.
Diane Badoise: Filla dun avogado,
estuda Dereito na Universidade de
París II, é a dona de Neptuno, é unha
rubia anoréxica que leva impermeables Burberrys. Os Badoise viven na terceira
planta.
Pierre Arthens: Crítico gastronómico,
vive na cuarta planta. Segundo Renée é un oligarca da peor especie. Ao
morrer dun ataque cardíaco, a familia decide vender o piso e o novo propietario
será outro dos personaxes importantes, o señor Kakuro Ozu.
Clémence Arthens: É a filla maior dos
Arthens, unha encarnación da frustración, unha meapías consagrada en corpo e
alma dedicada a dar a lata ao seu marido e aos seus fillos ata o final dos seus
tristes días salpicados de misas, de reunións parroquiais e bordados de punto
de cruz, segundo a señora Renée.
Laura Arthens: É a segunda filla de
Pierre, segundo a señora Renée, é unha chica que non visita aos seus pais a
miúdo.
Jean Arthens: É un drogadicto que se
está convertendo nun refugallo humano. Segundo Renée: De pequeno era un neno
moi guapo de ollos resplandecentes que sempre ía detrás do seu pai como un
canciño.
Os Grelier: Bernard, mozo de
tarefas varias e Violette, a súa muller, gobernanta dos Arthens. Ela soberana
dun reino de serventes. Ten polo pobo chá o mesmo desprezo que os grandes
burgueses dos seus xefes. Fala todo o día, e rifa aos criados como nos tempos
dourados de Versalles. Pontificaba a Manuela co discursos sobre o amor ao
traballo ben feito e o declive dos bos modais.
Os Pallières: Viven na sexta planta.
Sabine Pallières é a esposa dun un peixe gordo da industria armamentística…e
a nai de Antoine; e tamén, Sabine Pallières é a filla dun pendón con abrigo
de visón que forma parte do comité de lectura dunha importantísima editorial e
que está tan enxoiada, que ás veces, teme que se poda desplomar polo peso.
O fillo Antoine Pallières é, segundo Renée, un cretino con trenca verde
piñeiro que, tras varias carreiras nas mellores universidades do país,
probablemente irá a difundir a mediocridade das súas ideas de chicha e nabo nun
gabinete ministerial de dereitas.
Animais
Parlamento e Constitución: Son as mascotas dos
Josse. Estes gatos, segundo Paloma, non teñen máis entendemento que a
aspiradora. Constitución é, segundo a descrición da señora Renée, unha
encantadora gatiña cor caramelo, co fociño rosa bombón, bigotes brancos e
almofadiña lila…de tres anos de idade.
León: Gato da señora Michell. O seu nome é en
honor ao escritor ruso León Tolstoi.
Athéna: É a whippet dos Meurisse, que parece un esqueleto recuberto por
unha costra de coiro beige. A súa dona é Anne Helènne Meurisse que segundo
Paloma é o mesmo modelo de muller que Diane Badoise, pero con vinte e cinco
anos de intervalo.
Neptune: É o cócker pallizo dos
propietarios do terceiro dereita do edificio. Renée ten especial simpatía, pois
el se obstina en ser un can cando a súa ama quere facer del un cabaleiro: É
un sátiro lúbrico, que arquexa de maneira anticipada, coa cabeza chea de
fantasías. Para a señora Renée é máis ben un yankee famento.
Este libro é unha pequena xoia. Un ensaio
sobre a felicidade, a sociedade, os estereotipos e a beleza do simple. Unha boutade
que ven a exemplificarnos un feito tan facilmente contrastable pero tan
inalcanzable a maioría do tempo: chégase antes á plenitude a través dunha rica
vida interior que de calquera outra forma.
Paris.jpg) |
| París, imaxe recollida en cityjet.com
A acción do libro ten lugar no 7 da Rue
Grenelle, París. Un edificio na zona nobre da cidade no que cohabitan cinco
familias diferentes, dous cans e unha boa cantidade de gatos.
|
- No baixo vive a porteira co gato León
- No primeiro piso viven os Broglie, el conselleiro do Estado, conservador, e ela, a muller Bernardette. Tamén están os serventes. E Manuela que tamén limpa a casa.
- No segundo dereita: srs. Meurisse, ela Anne Helene que ten a cadela Ateneas
- No segundo esquerda viven os Srs. Rosen
- No terceiro dereita: Srs. Badoise, el avogado que ten de filla a Diane que estuda Dereito e ten o can chamado Neptuno
- No terceiro esquerda: Srs. Saint-Nice que el é diplomático e teñen a filla Olimpia que quere ser veterinaria.
- No cuarto: Srs. Arthens, el Pierre, crítico gaastronómico que morre dun ataque ao corazón. Ela é Anna, teñen tres fillos: Clemence casada e con fillos, Laura que case non ve aos pais e Jean drogadicto. Teñen serventes, os Gralier, Bernard e Violette, e Manuela vai tamén limpar.
- No quinto: Srs. Josse, el Paul socialista e ela Solange de 45 anos. Teñena Colombe e a Paloma e enimais dous gatos.
- No sexto Srs. Palliers, el capiytoste da industria armamentística e ela, Sabine, forma parte do comité de lectura dunha editorial. Teñen a Antoine e Sabine
Estrutura
A estrutura é, tamén, distinta a muchas
novelas: está divida en multitude de pequenos capítulos -l maioría consta de
dous ou tres páxinas ao sumo-. Renée e Paloma vanse alternando para narrar as
súas vidas. Cada unha ten a súa propia tipografía. Isto desde logo foi un
acerto, pois fai da lectura algo máis dinámico, máis levadeiro. A lectura densa
require un esforzo por parte do lector para seguir o fío. Non é como esas
novelas máis lixeiras que case se len soas.
Muriel Barbery fala bastante de filosofía
na súa obra, e de vellas glorias da literatura francesa e rusa. Recorre
constantemente a 'Anna Karenina', a obra máis coñecida de León Tolstoi, coa que
o personaxe de Renée está pouco menos que obsesionada. A acción avanza lenta,
moi lenta, en aras dd discurso interno de ambos personaxes. Entre tanta
divagación, filosofía, arte, música, beleza, cine e poesía, o demais queda
relegado a un segundo plano.
Muriel Barbery quixo atacar duramente á
burguesía nesta novela. Ao mismo tempo que o fai, destila un particular sentido
do humor, intelixente e moi persoal co que moitas persoas sintan afinidade.
Durante algúns pasaxes da novela, a sensación é de que a autora creara dous
protagonistas, pero que no fondo, Renée e Paloma eran dúas caras da mesma
moeda. Teñen tanto en común, e ao mesmo tempo son tan distintas, que o que unha
non ten atópase na outra.
No hay comentarios:
Publicar un comentario