"Seda" por Alessandro Baricco

"Seda"

Obra : "Seda"

Escritor: Alessandro Baricco

Persoaxes: A muller; Helena (Hélas), MadameBlanche, A rapaza a carón deHaraKei, HaraKei, Hervé Joncour, Baldabiou.

Lugar: Ambientada no século XIX,

Estructura: Novela curta de 65 capítulos que ningún excede de 3 páxinas.Ritmo pausado.

Alessandro Baricco

Alessandro Baricco, imaxe extraida de aquitodovale.com

Naceu en Turín, Italia, en 1958. É dramaturgo, novelista e xornalista. O éxito de Seda consagrouno como un dos grandes escritores italianos contemporáneos. En 1995 foi galardoado en Francia co premio Médicis Extranjero por Terras de cristas, a súa primeira novela. Licenciado en Filosofía, converteuse nun fenómeno literario mundial coa publicación da novela Seda en 1996, traducido a dezasete idiomascon máis de 700.000 exemplares vendidos, esta novela significou a súa consagración internacional. Só en España xa superou as 40 edicións.

Alessandro Baricco é un novelista, dramaturgo e xornalista italiano. Licenciado en Filosofía, dirixiu un programa de libros e fundou unha escola de técnicas de escritura, chamada Holden. Escritor afastado do circo mediático, a penas concede entrevistas, o seu carácter huidizo é proporcional ao seu nivel de esixencia literaria.

 Actualmente, Alessandro Baricco codirixe na súa cidade natal unha escola de escritura creativa, xa célebre en Italia, chamado Holden, en homenaxe ao protagonista de El gardián entre o centeo, de J. D. Salinger.

A obra

Seda é unha novela publicada en 1996 co título de Cogomelo. A novela coñeceu un grande éxito editorial e foi traducida a numerosos idiomas.

Ambientada no século XIX, narra a historia dun francés chamado Hervé Joncour, que viaxa repetidamente a Xapón, naquel momento illado de Occidente, para adquirir ovos de vermes de seda co fin de surtir a industria de Lavilledieu, o seu pobo, dese tecido.

Respecto ao estilo, e segundo Mario Vargas Llosa, a novela destaca polo seu laconismo e sutileza. Linguaxe breve, concisa, suxestiva, case ao xeito dunha antiga fábula oriental.

O director francés François Girard rodou en 2007 a súa adaptación cinematográfica baixo o título de Silk, película que foi estreada ao ano seguinte en España como Seda e en México como Retrato de amor.

 

Estilo

•  Laconismo e sutileza, linguaxe breve, concisa, suxestiva coma unha fábula oriental.
• Ritmo pausado e sutil composició 
• As descricións do mundo xaponés corresponden á mirada de Occidente que descubre na súa elegancia e no seu misterio unha fonte de asombro.
• Libro de viaxe interior de Hervé que remata atopando a paz no xardín. 
• Libro de viaxes interiores representados polo recorrido, o paso do tempo, a repetición da viaxe como estribillo que se repite, outras culturas moi alonxadas da nosa, o afastamento…

Imaxe extraida de www.taller54.com

Sinopse:

O autor presentaba a edición italiana de Seda con estas palabras: “Esta non é unha novela. Nin sequera é un conto. Esta é unha historia. Empeza cun home que atravesa o mundo, e acaba cun lago que permanece inmóbil, nunha xornada de vento. O home chámase Hervé Joncour. O lago, non se sabe. Poderíase dicir que é unha historia de amor. Pero se soamente fose iso, non pagaría a pena contala. Nela están mesturados desexos, e dores, que se sabe moi ben o que son, pero que non teñen un nome exacto que os designe. E, en todo caso, ese nome non é amor. (Isto é algo moi antigo. Cando non se ten un nome para dicir as cousas, entón utilízanse historias. Así funciona. Dende hai séculos). Todas as historias teñen unha música propia. Esta ten unha música branca. É importante dicilo porque a música branca é unha música estraña, ás veces desconcértache: execútase suavemente e báilase lentamente. Cando a executan ben é como oír o silenzo e aos que a bailan estupendamente míraselles e parecen inmóbiles. A música branca é algo rematadamente difícil. Non hai moito máis que engadir. Quizais o mellor sexa aclarar que se trata dunha historia decimonónica: o xusto para que ninguén espere avións, lavadoras ou psicanalistas. Non os hai. Quizais noutra ocasión”. Os haikus son unha forma de poesía tradicional xaponesa composto por tres versos de cinco, sete e cinco amoras. Neles, o poeta describe unha emoción profunda xeralmente provocada pola percepción da natureza, sempre mantendo un estilo asimétrico caracterizado pola sinxeleza, a austeridade e a naturalidade das súas composicións.

Imaxe extraida de  revistadeletras.net

Seda non só consegue emular a estrutura narrativa destes versos, tamén capta a esencia que os inspira, o aware. Cando Hervé Joncour realiza a súa primeira viaxe a Xapón, Alessandro Baricco consegue transmitir a nostalxia do personaxe polo seu país natal e, ao mesmo tempo, a emoción ante o descubrimento dunha nova cultura tan afastada da influencia occidental. Esta conmoción espiritual persiste ao seu regreso a Francia e increméntase con cada nova expedición, converténdoo nun viaxeiro de destino incerto entre ambos os dous países. O autor ilustra o conflito existencial do seu protagonista a través dunha sucesión de detalles de estética sinxela, pero de grande contido simbólico. A pegada dos labios na cunca, o retorno dos paxaros, o rozamento da seda, ... É dicir, a aparente austeridade do texto atesoura, en realidade, unha riqueza léxica pouco empregada nas novelas occidentais.

Persoaxes

Tres mulleres e tres homes con vidas cruzadas; tres mulleres: unha xaponesa que vive en Francia; unha europea que vive en Xapón; e en medio unha francesa que é a muller de Hervé que está entre as dúas. Todas elas moi sutís, intuitivas e delicadas.

Tres homes: un xaponés que vive no feudalismo; un francés que é o adiantado, o que vive na sociedade máis moderna, é o ilustrado; e Hervé, o protagonista que está en medio dos dous.

Femininas:

• A muller; Helena (Hélas), alta, móvese lentamente, longa cabeleira solta e voz fermosísima que lía en voz alta libros ao seu home. Era pudorosa pois non quería vestir a túnica de seda que lle trouxera o seu home porque era tan suave como non ter nada. Ela sabe que el ten unha dor grande de non poder escoitar a voz da rapaciña e que ten nostalxia de algo que non vai vivir nunca, por iso escribe a carta. E escribe  cunha emoción forte, como se fose realmente ela a que está a falar e non a rapaciña de Xapón, porque ela desexaría máis ca nada no mundo, ser aquela muller. Mentres o seu home non descobre que ela é a emisora real da carta, sabe que el xapode descansar tranquilo, baixo a tutela dunha moderada emoción e a xente volveu a admiralo. Morre en marzo de 1874. Desde que el volve da terceira viaxe xa intúe algo e ten inquedanzas. Á volta da cuarta xa cre que está todo perdido. Tal vez Baldabiou sexa a persoa que lle conta a confesión do seu home, de aí a despedida e o choro dela ao despedilo. Destaca a sutileza desta muller, intuitiva, que non di nada pero o sabe todo e consigue tranquilizar ao seu home, recuperar ata a dignidade social que estaba perdendo e á vez, recuperar ao seu compañeiro na tranquilidade.

• MadameBlanche; tiña unha tenda de tecidos en Nimes e enriba da tenda un bordel. Éra rica e xaponesa que renegaba do seu país. Vestía un quimono completamente branco  de tecido delicado. Entre os dedos como aneis levaba unhas pequenas flores azuis. Os cabelos negros, brillantes e o rostro oriental perfecto. Tremenda sensibilidade porque é ela a que lle abre os ollos a Hervé sobre a emoción e sentimentos de Helena cando lle veu pedir traducir a carta ao xaponés.

• A rapaza a carón deHaraKei; sempre ao lado del, vestida con amplos vestidos de cores rechamantes  (Vermello, laranxa) fronte ao negro del e gris cinza da esteira na que está tombada. É a pincelada de cor no escenario. Figura hierática, que só se move para abrir os ollos ou estender unha man branca fóra do manto vermello e coller a cunca de Hervé para darlle un grolo xusto no lugar onde Hervé puxera os seus beizos e logo lentamente volveu meter a man baixo o seu manto e a apoiar a cabeza no regazo de HaraKei cos ollos abertos fixos en Hervé. Os seus ollos non tiñan aspecto oriental e tiñan unha intensidade desconcertante. A súa cara era a dunha rapariga. A Rapaza fitaba a Hervé cunha violencia que lle arrincaba a cada unha das súas palabras a obriga de soar memorable.

Imaxe extraida de www.elmundo.es

Masculinas:

• HaraKei; non sabe falar francés. Sentado no chan coas pernas cruzadas no lugar máis afastado da estancia. Viste túnica escura e non leva xoias e o único signo visible do seu poder é unha muller tendida ao seu carón, inmóbil, a cabeza apoiada no seu regazo, ollos fechados, brazos ocultos polo manto que se estende todo ao redor como unha chama sobre a esteira cor de cinza, e el pasáballe a man lentamente polo cabelo que parecía que estaba a acariciar a pel dun animal valioso e adormecido. Con voz cantilenante diluída nunha especie de falsete molestamente artificial. Coa mirada fixa en Hervé. Era o home máis inalcanzable de Xapón, o dono de todo o que se podía levar daquela illa. Era hierático, escoitaba a Hervé sen que a sombra dunha expresión alterase as faccións da súa cara. Todo estaba en silenzo e inmóbil. Cando fala en francés ten unha voz ronca màis auténtica. Cando chega Hervé na súa segunda viaxe en medio da espesura do bosque , el está sentado de costas vestido de negro e saúda a Hervé dicindo: meu amigo francés, sen se xirar a velo e logo de falar e calar, vanse a casa e tira unha luva ao lado do vestido abandonado na ribeira. A súa casa era como unha corte dun rei. Toda a vila existía para aquel home e case nada se facía se non era para defendelo ou agradalo. A vida bulía en voz baixa, movíanse cunha lentitude astuta e o mundo parecía quedar a séculos e séculos de distancia. Home misterioso, pechado, dono do seu latifundio ou señorío, propio dunha sociedade medieval. Parecía un home polo que todos naquela vila existían. Desprazábase nunha burbulla de baleiro. Ensínalle o voo dos paxaros azuis. Movíase cunha soidade incondicional e perfecta. A única persoa que se ve chegar a parte de Hervé á vila xaponesa é un home inglés que viña vendendo armas. Os homes da vila xaponesa inclinábanse ante Hervé e as mulleres sorríanlle. Tiña na casa a Hervépartes do mundo. Lembrou Hervé que os orientais para honrar a fidelidade das súas mulleres amantes, non lles regalaban xoias senón elegantes e fermosísimos paxaros. A súa casa estaba anegada de silenzo. Non había portas e as sombras pasaban sen ruido. Sombras e silenzo.

• Hervé Joncour; home nacido o 4 de setembro de 1829; fillo do alcalde da vila e aos 24 anos é alférez de infantería no exército en París. Casado con Helena e sen fillos. Deixa a carreira militar e emprende un novo oficio: o de ir buscar ovos de vermes de seda a países afastados por encargo e iniciativa de Baldabiou. Era un home amable, cunha vaga entoación feminina, indiferente á riqueza, sen ambicións, tranquilo que parecía contemplar a súa vida. El era feliz cando a súa muller lle lía un libro en alto porque pensaba que en todo o mundo non existía unha voz máis fermosa ca dela. Cando ía de viaxe a Exipto, estaba 2 meses fóra e o resto do ano xa non traballaba e levaba unha vida tranquila coa muller. Logo, cando ía a Xapón xa a viaxe era máis longa e duraba desde primeiros de outubro ata primeiros de abril. A medida que se vai enriquecendo logra comprarse unha terra grande para poder deseñar un parque onde se puidese pasear tranquilamente e en silenzo e a casa do seu veciño. A súa intención era facer unha gaiola moi grande, enchela de paxaros e como lle di á muller que era para que se un día che acontece algo moi bonito, abrila de par en par e mira marchar os paxaros. Sabe que vai a un país estraño e afastado, con costumes diferentes e déixase levar e vendar os ollos, e tomar té e ver unha gran estancia cun home poderoso pero non por ter xoias que tiña unha rapaza apoiada no seu regazo. Parece que nada lle inmuta, sabe manter o tipo fronte a aquilo que é propio doutra cultura pero é só aparencia. Cando viu que a rapaza sacou a man para coller a súa cunca e beber, el estaba falando e explicando quen era e por qué estaba alí, tratou de que non se lle notara na voz e apartou a vista dela con toda a naturalidade da que foi capaz. Cando vai beber da cunca procura facelo polo mesmo lugar onde estaba o fío colorado  do bordo de onde bebera a rapaza. Na estadía segunda na casa de HaraKei, tápanlle os ollos cando o están bañando e nota un pano de seda correr pola costas del e frotalo e lavalo con suaves toques de seda e logo depositan na súa man unha nota que ve que é un ideograma xaponés. Tardou 41 días en ir a MadameBlanche a que lla traducira. Cando regresa da derradeira viaxe din que volvera diferente, enfermo quizais, que de non ser polo seu parque morrería de fame, que era un estafador, que era un santo, que tiña algo como unha especie de infilicidade. Hervé confésalle a Baldabiou que nin sequera puido oír a súa voz, confesándolle o da rapaza, e dille que sinte unha dor estraña, que é morrer de nostalxia por algo que non vas vivir nunca. Seis meses despois do último regreso Hervé recibe unha carta por correo que contiña 7 follas de papel cubertas con ideogramas xaponeses. Polo cuño parecía vir de Ostende ( que é Holanda). O narrador di que el se imaxina  que son milleiros de paxaros pequenos e non obstante, eses signos son cinza dunha voz queimada, adiantándonos o emisor da carta. Tardou 5 días en visitar a Madame Blanche como había xa 3 anos antes. Cando morre a muller el di que a desesperación era un exceso impropio del, por iso mitiga a dor no xardín. Despois de 2 meses e 11 días da morte da muller vai ao cemiterio a poñerlle flores cada semana e ve a coroa de floriñas azuis, asocia que é Madame Blanche.Vivíu 23 anos máis que a muller, é dicir, en 1897 cando tiña 68 anos.

• Baldabiou; home que en 1841 chega á vila a falar co alcalde. Home emprendedor, decidido, con iniciativa, un novo modelo da nova sociedade que está xurdindo de mediados do século XIX. Un adiantado que ve as vantaxes da industria con miras ao poder do diñeiro. É unha autoridade na vila e non ten reparo en ensinar aos demais os seus coñecementos. É o ilustrado e enciclopedista que se adianta aos acontecementos e prevé as cousas antes de que sucedan. Está só, non ten muller. Un día, despois da última viaxe de Hervé a Xapón desaparece e ninguén sabe a onde vai. Viron como se afastaba el e a súa maleta e aquí vemos como Helena o abraza e se bota a chorar, ela que non choraba nunca.